Heb je wel eens gemerkt dat er zich een glibberig laagje kan vormen in een vergeten drinkbak van je dier in de tuin? Of als je de voerbak te lang niet hebt schoongemaakt? Dat laagje is een biofilm. Het wordt gevormd door bacteriën en kan een schadelijke werking hebben. Die biofilm kan ook in de darmen voorkomen en voor gezondheidsproblemen zorgen.
WAT IS EEN BIOFILM PRECIES?
Wikipedia geeft een duidelijke definitie: Een biofilm is een laag micro-organismen omgeven door zelfgeproduceerd slijm vastgehecht aan een oppervlak.
Wat interessant is om te weten is dat er verschillende soorten micro-organismen een verschillende rol spelen in die biofilm. Zo zijn er bacteriën die zorgen voor de aanhechting aan het oppervlak en andere die zorgen voor het produceren van het slijmlaagje.
De bacteriën maken zo’n biofilm als een soort beschermlaag voor de community. In hun veilige biofilm zijn ze beschermd tegen bijvoorbeeld antibiotica, sterke stroming in het water, beestjes die zich voeden met micro-organismen, schoonmaakmiddelen en uv-straling.
Wat vervelend is voor ons, is dat het over het algemeen om ziekmakende bacteriën gaat, niet om de nuttige bacteriën. Bij het onderzoek voor dit artikel kwam ik maar 1 voorbeeld tegen van een ‘goede’ biofilm: er schijnt een toepassing te zijn in een specifiek soort waterzuivering.
Biofilm komt veel voor in de natuur, in ons lichaam en in onze omgeving. Naast een vergeten waterbakje zijn bekende voorbeelden van een biofilm bijvoorbeeld tandplak, een vies slijmerig doucheputje, het glibberige vieze vaatdoekje en de groenige slijmlaag in de vaas met bloemen. Ook kan het voorkomen in een katheter.
BIOFILM IN DE DARMEN
De darmen worden bekleed met slijmvlies. In een gezond darmmilieu wordt dat slijmvlies bewoond door allerlei darmbewoners: de welbekende nuttige darmbacteriën, maar ook gisten, protozoa en zelfs wormen komen voor. Als deze gezonde bacteriën zich niet goed kunnen handhaven, bijvoorbeeld door ziekte, een verkeerd voedingspatroon of overmatig medicijn gebruik, kunnen ziekmakende micro-organismen de boel overnemen. (Meer lezen: zo ruïneer je de darmflora van je dier, https://degroeneos.nl/zo-ruineer-je-darmflora-dier/.
In een ongezonde situatie zijn er te weinig ‘goede’ bacteriën en te veel ‘slechte’ of ziekmakende bacteriën en micro-organismen. In zo’n situatie kan zich een biofilm vormen, waardoor het ongezonde microbioom dus extra goed in stand wordt gehouden.
Dit zijn de situaties waar je met alleen een probiotica je dier niet meer kunt helpen; er is meer nodig. Je start met de basis: weerstand verhogen, reiniging darm, immuunsysteem stimuleren, herstellen van darmmilieu en darmflora alvorens je kunt starten met een probiotica. Meer lezen over een voorbeeld darmherstelplan opgesteld door de Groene os https://degroeneos.nl/darm-herstel-plan/
(Een gezonde darmwand is onder meer belangrijk omdat hierdoor de goede darmbacteriën (probiotica) die in deze fase worden gegeven beter op het slijmvlies van de darmwand kunnen aanhechten om de darmflora helpen herstellen. Je kunt probiotica zien als zaadjes die geplant worden, waarna het lichaam zelf een gezond microbioom kan onderhouden. Vaak worden probiotica in een veel te vroeg stadium ingezet. De darmen zijn dan nog niet in de juiste conditie om een gezonde kolonie bacteriën in stand te houden. Dan is het dus water naar de zee dragen.)
Maar het goede nieuws is wel dat als het darmmicrobioom eenmaal hersteld en goed gezond is, de ziekteverwekkers een stuk minder makkelijk voet aan de grond krijgen.
(WIST JE DIT? Alle Slijmvliezen in het lichaam staan met elkaar in verbinding en kun je zien als een orgaan. De huid -en slijmvliezen, oftewel de binnen- en buitenbekleding van mond tot kont, kun je zien als één groot ademend en stofwisselend orgaan. De slijmvliezen van de darmen, genitaliën, urinewegen, luchtwegen, huid en gewrichtsvloeistof bevatten allemaal immuun structuren en zijn samen onderdeel van één groot slijmvliesimmuunsysteem. Deze met elkaar in contact staande slijmvliezen met hun immuun structuren worden samen ook wel het ‘slijmvliesgeassocieerde immuunsysteem’ of het ‘Common Mucosal Immune System (CMIS)’ genoemd.)
Als je de darmen helpt gezond te blijven, kan dat op die manier ook de slijmvliezen in de luchtwegen, de oren of de blaas helpen.
IN WELKE SITUATIES ZOU JE AANDACHT MOETEN BESTEDEN AAN DE BIOFILM?
Het is niet zo makkelijk de aanwezigheid van een biofilm aan te tonen, maar er zijn wel situaties waar je opmerkzaam kan zijn en zo de aanwezigheid van een biofilm kan herkennen en behandelen.
Zoals hierboven beschreven kan bij hardnekkige of complexe darmproblemen een biofilm aanwezig zijn. Dit is ook een van de redenen waarom in de beginfase van een darmherstel niet wordt begonnen met probiotica, maar dat dit juist de laatste stap is. Eerst moeten de darmen behandeld worden en het slijmvlies klaargemaakt voor bevolking van nuttige bacteriën.
Dit geldt ook bij chronische en terugkerende ontstekingen, zoals bij blaasontsteking, ontstekingen in de mond (zoals tandvliesontsteking), maagslijmvliesontsteking, darmontsteking (IBS) en ontstekingen van de luchtwegen en de huid.
Kortom, het zijn het soort klachten die steeds weer de kop opsteken omdat het niet lukt ze helemaal weg te krijgen. Soms denk je dat het je gelukt is, maar er overleven vaak wat van de bacteriën en dan komt de klacht weer terug. Het zijn het soort klachten waar je als therapeut en als diereneigenaar met de handen in het haar zit omdat het steeds nét niet lukt het op te lossen.
Aandacht besteden aan het oplossen van de biofilm kan de sleutel zijn!
VERSTOPPERTJE SPELEN IN DE BIOFILM
Een biofilm maakt dat de ziekmakende bacteriën beter beschermd zijn tegen allerlei invloeden, zo ook tegen antibiotica en andere medicatie. Maar ook met kruiden en supplementen zul je beter je best moeten doen en met een gerichte aanpak moeten komen om de micro-organismen aan te pakken.
Zo kan bijvoorbeeld de bacterie die de ziekte van Lyme (Borreliose) veroorzaakt of de giardia parasiet zich heerlijk verstoppen in de biofilm, waar hij lastig te bereiken is en daarmee moeilijk te behandelen is.
Biofilms in de mond, zoals tandplak, kunnen zelfs voor ernstige gezondheidsklachten verder in het lichaam zorgen zoals problemen met het hart (endocarditis) of Alzheimer.
HOE KUN JE DE BIOFILM BESTRIJDEN?
Hoewel Antoni van Leeuwenhoek al in 1683 biofilms op zijn eigen tanden beschreef met behulp van de eerste microscopen, staat de aanwezigheid van biofilms pas recent echt in de belangstelling. Dit komt mede doordat antibioticaresistentie een groot probleem is en biofilms hier een rol in spelen.
Stoffen zoals acacia en neem worden hiervoor bestudeerd net als nanodeeltjes (denk ook aan colloïdaal zilver).
Rineke Dijkinga heeft een uitgebreid artikel op haar website met voedingsstoffen die bij mensen kunnen helpen bij het afbreken van biofilms. https://rinekedijkinga.nl/weetjes/biofilms.html
Bij het afbreken van de biofilm kunnen in eerste instantie meer micro-organismen en afvalstoffen vrijkomen. Als dit te veel ineens is, kan er in in het begin een verergering optreden.
Ik (Melody Eveleens) noem hier een aantal stoffen die naar mijn mening en ervaring het meest geschikt zijn voor gebruik bij honden, katten en paarden: Gember, Kurkuma Groene thee, Shiitake, Glucosamine, Kokosolie, CBD-olie, Biologische, troebele appelazijn. Welke precies voor de situatie van jouw dier geschikt zijn is therapeutenwerk. Ga nooit zomaar zelf aan de slag met zomaar van alles inzetten, vraag een gedegen advies bijvoorbeeld bij uw dierenarts, een voedingstherapeut.
Naast het inzetten van kruiden is een gezonde, diersoort specifieke voeding ook essentieel in zowel het voorkomen als het afbreken van biofilms. De vertaalslag van biofilm-afbrekende mensenvoeding naar diervoeding is wat lastiger te maken, maar wat je in ieder geval voor je dier zou moeten vermijden zijn overmatig veel snelle koolhydraten (bijvoorbeeld uit granen en toegevoegde suikers) en vul- en hulpmiddelen. Hoe puurder en minder bewerkt de voeding, hoe beter het door het lichaam verwerkt kan worden. Dat geeft minder ontstekingen in het lichaam, minder afvalstoffen en een gezond microbioom waardoor ziekteverwekkers minder kans krijgen.
Oh ja en heel belangrijk: maak dagelijks de drinkbakken en voerbakken van je dieren schoon om schadelijke biofilm te voorkomen!
Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor educatieve doeleinden en vervangt niet het advies van een dierenarts.
Geschreven door: Melody Eveleens van de Groene os
Bronnen: